The Last Five Years
Na het ongekende succes van de musical MELK die afgelopen seizoen liefst vijf Musical Awards in de wacht sleepte, speelt theatergezelschap NANOEK vanaf 19 september The Last Five Years. Hoofrolspeler Jolijn Henneman en regisseur Anouk Beugels vertellen over de markante musical waarin, typisch NANOEK, weer bijzondere accenten worden gelegd.
The Last Five Years, van de Amerikaanse tekstschrijver en componist Jason Robert Brown, is een in alle opzichten opmerkelijke productie. In die zin is het niet verwonderlijk dat NANOEK, het gezelschap dat de musicalwereld in ons land stevig wil opschudden, juist dit succesvolle stuk naar de Nederlandse theaters brengt.
De oorspronkelijke tweepersoonsmusical is in de interpretatie van NANOEK uitgebreid met een danser en ook het script in de doorgecomponeerde voorstelling krijgt nieuwe accenten en verrassende perspectieven.
,,Uiteraard blijft de musical zelf rechtovereind”, licht Anouk Beugels toe. De artistiek leider van NANOEK heeft met Suzanne Heijdra de regie in handen. ,,Deze musical kent waanzinnig mooi spel- en zangmateriaal. Daar blijf je natuurlijk met je handen van af.”
Het bijzondere aan The Last Five Years is tevens dat Jason Robert Brown zijn verhaal baseerde op zijn eigen mislukte huwelijk met Theresa O’Neill. Zij klaagde haar voormalige echtgenoot aan omdat die afspraken zou hebben geschonden om hun huwelijksproblemen van destijds niet te openbaren. Op zijn beurt sleepte Brown zijn ex voor het gerecht omdat zij zich al te opzichtig bemoeide met zijn artistieke vrijheid.
Het werd een moddergevecht waarop alleen Amerikanen patent lijkt te hebben. Uiteindelijk verwijderde hij alle referenties aan haar Iers-katholieke achtergrond en paste hij welgeteld één liedje aan.
The Last Five Years vertelt het verhaal van de New Yorkse twintigers Cathy en Jamie. Gedurende de tijdspanne van vijf jaar verandert hun relatie van hevige verliefdheid naar een onvermijdelijke breuk. Actrice Cathy poogt met vallen en opstaan haar plek te veroveren in de theaterwereld – schrijver Jamie publiceert zijn eerste boek en staat aan het begin van een glanzende carrière als jonge auteur. Hem zit het mee, zij moet knokken. Dat heeft een onmiskenbaar effect op hun verhouding.
Jason Robert Brown vertelt het verhaal van Jamie in chronologische volgorde en dat van Cathy achterstevoren. Hun paden kruisen elkaar slechts één keer: op hun bruiloft. Het publiek is in de tussentijd getuige van de complete ontbinding van hun relatie en alle hoogoplopende emoties die daarmee gepaard gaan.
Anouk Beugels: ,,Mijn missie zit er in dat ik graag Cathy anders ten tonele wil voeren. Zij wordt vaak als slachtoffer neergezet. Ligt dat aan de tekst, de muziek, de wijze waarop zij wordt gespeeld? Is het misschien een combinatie van deze drie elementen? Hoe dan ook, ik wil van haar een krachtiger vrouw maken.”
Gelukkig, vertelt Anouk Beugels, kreeg zij de ruimte van de rechthebbenden van The Last Five Years om haar nuances aan te brengen. Bovendien kreeg ze akkoord om een danser op te voeren, Cody Schuitemaker. Hen danst tijdens de voorstelling en kan, aldus Anouk Beugels, op sommige momenten zowel het verlengde van Cathy als Jamie zijn.
,,Voor mij gaat het in dit stuk vooral om perspectief. Niet: wie heeft er gelijk? Met Cody verruimen we het perspectief. Er zit zoveel emotie in deze productie, dat kun je via dans supergoed overbrengen. Het is tegelijk ontroerend en verrijkt de voorstelling.”
Voor de rollen van Cathy en Jamie werden Jolijn Henneman en Timo Tembuyser, performer, zanger en componist gecast. Laatstsgenoemde worstelt sterk in het eigentijdse muziektheater. Een ideale kandidaat, want muziek en zang spelen in de producties van NANOEK traditioneel een zeer prominente rol. Dit keer wordt de voorstelling muzikaal omlijst door een violist, cellist en pianist.
De veelzijdige Jolijn Henneman heeft haar sporen binnen de theaterwereld verdiend, waarbij ze steevast kiest voor variatie. Ze speelde Sophie in Mamma Mia! en was te zien in de megaproductie De Tocht, maar in ook in Grease en Showponies van cabaretier Alex Klaassen.
,,Ik voel me enorm thuis in deze voorstelling”, zegt ze. ,,Die past écht bij mij. Voor zo’n theaterstuk wilde ik dit vak in. Voor mij is Cathy herkenbaar. Ze is krachtig, humorvol en ambitieus, zo zie ik mezelf eveneens. En ook ik had een relatie met een heel creatief persoon die uiteindelijk spaak liep. Ik ken de botsende gevoelens en belangen die op zo’n moment een rol spelen.
,,Je volgt de carrières van twee harstikke ambitieuze mensen. Bij hem lukt het, bij haar allemaal niet. Zijn boek wordt snel opgepikt en bejubeld. Hij zegt: ‘Waarom gun je mij dat niet?’ Zij zegt: ‘Waarom snap je mijn situatie niet?’ Daarin raken ze elkaar kwijt.”
De invalshoek van NANOEK om van Cathy een veel gelijkwaardiger partner van Jamie te maken onderschrijft ze. ,,In mijn eerste nummer zie je Cathy, een jonge vrouw wier relatie net is verbroken. Je kent haar op dat moment nog niet, ziet en hoort haar verdriet, maar weet niet waar dat vandaan komt. Zo kun je gemakkelijk denken: ‘Nou, nou, meissie, gaat het…?
,,In het liedje Still hurting zijn in de nieuwe vertaling van Judith Boesen alle ‘slachtofferachtige’ en lijdende woorden met een lange ij gefilterd. Anders krijg je snel: vind mij zielig! Aan mij de taak die balans te zoeken en te vinden.”
The Last Five Years gaat in de opvatting van NANOEK ook nadrukkelijk over de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in de kunstwereld. Jolijn Henneman: ,,Ik zie het om me heen. Er zijn minder rollen voor vrouwen omdat wij ook met heel veel zijn. Dat betekent dat je heel goed moet zijn. Dit vak is pittig en hard, soms heel kil. Op je droom komen door de jaren heen heel wat butsen en krassen.”
Anouk Beugels: ,,Die ongelijkheid speelt een rol in de relatie van Cathy en Jamie. Mannen domineren de kunst, daar is veel onderzoek naar gedaan. Cathy poogt hem duidelijk te maken: er is iets mis in de kunstwereld. Daar gaan we in deze voorstelling ook naar op zoek – naar meer gelijkwaardigheid. Zonder dat we tegen Jamie of mannen in het algemeen zijn. Maar ik kies wel bewust voor een meer vrouwelijk perspectief, ook omdat dat bij NANOEK hoort.”
Bijzonder detail: Jolijn Henneman wordt bijgestaan door musicalster Willemijn Verkaik (Elisabeth, We Will Rock You, AIDA, Wicked, Frozen) met wie ze geregeld in vocale zin spart. ,,Het klikt enorm tussen ons. Gelukkig, want het zijn pittige, vaak heftige nummers.”
Uiteindelijk, zegt Anouk Beugels, gaat The Last Five Years vooral over wat zij ‘hartenpijn’ noemt. ,,Deze musical pelt af tot het hart. Ik daag iedereen uit om te komen en kippenvel te ervaren.”
En Jolijn Henneman: ,,Het verhaal raakt je. Je wordt niet zoals in grote musicalproducties omver geblazen door kolossale decors en glitterkostuums, maar je gaat in ene intiem verhaal tot de kern. En dat gebeurt niet zo vaak bij musicals.”